Kastijdingen uit liefde

Wekelijks lees ik een gedeelte uit de Talmoed samen met twee andere enthousiastelingen. Deze week was er gedeelte aan de orde dat uitgebreid spreekt over het lijden van een mens. (Voor wie het weten wil, het komt uit Bavli Berachot 5a.)

Brengt God ons lijden? Dat is wel een Rabbijns axioma. Er is immers lijden als pech dat de Here toelaat, er is lijden als straf dat wij door onze eigen daden verdienen of uitlokken, en er is lijden dat de Here ons toebedeelt, ons geeft uit liefde. Als christen ga je dan meteen steigeren, omdat God toch immers alleen een liefdevolle Vader is. Hoezo uit liefde? Omdat lijden – jisoerien – onderdeel uitmaakt van de discipline waarmee de Here ons onderwijst. Wie zijn zoon liefheeft, weerhoudt immers de roede niet, zegt Spreuken. De Here deelt corrigerende tikken uit – laten we maar zeggen dat alleen Hij het mag.

Wat ik leerde uit het gedeelte van de Talmoed dat we deze week gelezen hebben is wel heel bijzonder, en ook nieuw voor mij. In de eerste plaats dat het lijden moeten worden ondergaan met instemming, niet passief en met ressentiment verworpen, maar maar in vertrouwen worden aanvaard als iets wat God in Zijn liefde jou schenken wil. Dat is het eerste.

Het tweede is, dat je kunt zien in je leven of er sprake is van een kastijding uit liefde, of gewoon pech dat je deelt met de rest van de wereld of straf voor (de gevolgen van) persoonlijke zonde.

Rabbi Jacob de zoon van Idi had een verschil van mening met rabbi Acha de zoon van Chanina. Rabbi Jacob zei dat een kastijding uit liefde “niet zou kunnen leiden tot het onderbreken van de studie van de thora, Gods Woord.” Dat blijkt immers uit psalm 94:12, “welzalig de man die U bestraft, Here.” Hoe kan iemand welzalig worden genoemd als hij wordt bestraft? Dat wil zeggen als hij een kastijding ondergaat? Er staat meteen achter “en die U onderwijst uit Uw wet.” Dat moet dus met elkaar in verband staan. Als iemand een kastijding, een straf ondergaat dan is dat het ene. Maar dan staat er geschreven dat hij onderwijs ontvangt uit Gods openbaring, Gods thora. Dan volgt daaruit dat niemand die een kastijding uit liefde ondergaat, verhinderd kan worden om thora te studeren. En er volgt ook uit dat de mogelijkheid om Gods Woord te bestuderen berust op een goedertierenheid die God niet zal terugtrekken.

Rabbi Acha is het daar niet mee eens. Hij zegt het anders. “Een kastijding uit liefde kan niet leiden tot het onderbreken van het gebed.” Dat zou terug te vinden zijn in een ander psalmvers, namelijk in psalm 66:20, waar we lezen “Geloofd zij God, Die mijn gebed niet heeft afgewezen, en Zijn goedertierenheid mij niet heeft onthouden.” Bij een kastijding uit liefde neemt God Zijn goedertierenheid niet geheel en al weg. Maar als dat zo is, dan is er ook geen verhindering voor het gebed en ook geen reden of noodzaak om het gebed te onderbreken volgens dit psalmvers.

Hoe wordt deze tegenspraak nu opgelost? Rabbi Abba zegt dan tegen hen, dat ze allebei gelijk hebben. “Beide zijn kastijdingen uit liefde. Want er staat geschreven, “Want de Here straft wie Hij liefheeft, zoals een vader doet met de zoon die hij goed gezind is.” Ik lees dat zo dat wanneer of je gebed niet wordt gehinderd, of de studie van Gods Woord niet wordt verhinderd je in beide gevallen te maken kunt hebben met een kastijding uit liefde.

Waarom vond ik dat deze week zo mooi? Ik denk dat dat komt omdat ik zelf de indruk had dat er heel veel onzekerheid in ons leven was, heel veel dat nu anders liep dan verwacht. Een verwachte teruggave van de belastingen bijvoorbeeld gaat niet door, en de wijkagent is nog steeds niet geweest om te bevestigen dat wij hier echt wonen zodat ik nog geen inkomen ontvang. En ik raakte behoorlijk onder de indruk van het feit dat de gemeente in Knokke eigenlijk van de grond af opnieuw moet worden opgebouwd.

Maar intussen was er geen onderbreking van mijn gebed en was er geen onderbreking van de studie van Gods Woord. Integendeel. Door al deze onzekerheden en onduidelijkheden in ons (financiële) leven was de motivatie om te bidden en te studeren groter dan ooit.

Wat heb ik dus deze week meegemaakt? Een kastijding uit liefde. Een herinnering om volledig afhankelijk aan Hem te blijven en mijn trouw aan Hem te laten zien door gebed en Bijbelstudie niet te verwaarlozen.

Rabbi Simeon zegt dat later zo: (het is niet voor niets dat) “het woord verbond wordt genoemd in samenhang met zout, en het woord verbond wordt genoemd in samenhang met lijden. Zoals zout aan vlees een goede smaak verleent, zo doet het lijden dat ook met ons die in het verbond staan.”

Dat is een verrassende exegese die ik niet zonder meer zou willen volgen, maar het is wel een zinvolle en waardevolle gedachte om over te mediteren. Ook het Nieuwe Verbond in Zijn bloed, is een verbond van zout. De doorn in het vlees bij Paulus is er het bewijs van. De onzekerheden van onze huidige positie in Knokke zijn datzelfde bewijs voor ons. God brengt dat niet op onze weg om ons te testen, te straffen en het is ook niet buiten zijn macht, alsof Toeval een hogere God zou zijn. Hij wilde dat wij dit zouden doormaken.

En ik ben Hem dankbaar dat Hij mij door Zijn Geest de kracht en de wijsheid schonk, om in heel deze tijd met ijver Gods Woord te bestuderen, en met dezelfde ijver te volharden in het gebed.