Christian America’s Must-See TV Show
Neem het aan van een christen en een criticus: The Chosen is net zo goed gemaakt en onderhoudend als veel netwerkdrama’s. Maar de relatieve onzichtbaarheid voor het seculiere publiek is geen verrassing.
Door Chris DeVille
Heeft u gehoord van de hit Jesus TV show? Degene die werd gelanceerd met een meer dan 10 miljoen dollar crowdfunding drive? En die gratis wordt uitgezonden via zijn eigen app, waar de teller op dit moment al boven de 194 miljoen staat? En die eerlijk gezegd veel beter is dan ik had verwacht?
Naar de maatstaven van onafhankelijke media is The Chosen een succes. Op paaszondag stemden 750.000 mensen af om de première van seizoen 2 live te streamen; ter vergelijking: de eerste aflevering van HBO’s Mare of Easttown trok diezelfde maand 1 miljoen kijkers. Toch is The Chosen – dat het leven van Jezus Christus en zijn discipelen presenteert als een meerdaags drama met fantasierijke achtergrondverhalen en interpersoonlijke conflicten – een grotendeels ondergronds fenomeen. Tot het verschijnen op NBC’s Peacock eerder dit jaar, was The Chosen niet te zien op een groot kabelnetwerk of een tv-streamingdienst. De meeste mainstream publicaties hebben het niet beoordeeld, hoewel in verspreide verslagen melding wordt gemaakt van de crowdfundingacties (samengevat de grootste ooit voor een mediaproject). Je kunt de televisie-industrie goed in de gaten houden en niet weten dat The Chosen bestaat. Dat komt omdat het succes van de show tot nu toe niet te danken is aan zijn insulaire karakter, maar er juist aan te danken is.
Zelfs veel christenen staan sceptisch tegenover op geloof gebaseerd amusement. De showrunner van The Chosen, Dallas Jenkins, vergeleek onlangs, toen ik met hem sprak, de mensen die het woord over zijn show verspreiden met het verhaal van de discipel van Christus, Filippus, die zijn vriend Nathanael vertelt dat de messias uit het achtergebleven stadje Nazareth komt. (“Kan daar iets goeds vandaan komen?” antwoordde Nathanael beroemd.) Dus kan een bijbelserie gemaakt door een productiemaatschappij van de oprichters van VidAngel – een dienst die kijkers in staat stelde naaktheid, godslastering en grafisch geweld uit TV en films te filteren, en die vervolgens werd verkocht na een miljoenen kostende rechtszaak wegens inbreuk op het auteursrecht – werkelijk de moeite van het kijken waard zijn?
Neem het aan van een criticus en een christen met een afkeer van christelijk amusement: De show is goed. Ik zou The Chosen geen prestigedrama willen noemen, maar het ziet er wel degelijk seculier uit en voelt ook zo aan. Ondanks een raar accent hier en daar, is het acteerwerk even sterk als in een mainstream serie als Friday Night Lights of This Is Us. Een tracking shot van meer dan 13 minuten opende een recente aflevering – een typische techniek voor een filmmaker om zijn vaardigheden te tonen. De storytelling inspireerde me zelfs om te voldoen aan de promotionele hashtag van de show en (ugh) #BingeJesus.
The Chosen is bij christenen deels aangeslagen vanwege de schaarste. Op geloof gebaseerde streamingdiensten zoals PureFlix stromen over van plechtige dramatiseringen van Bijbelverhalen, hoewel het zelden voorkomt dat je er een vindt met veel diepgang of amusementswaarde. Ondertussen schrikken subversieve Hollywood-verfilmingen zoals Noah of The Last Temptation of Christ christenen af die het gezag van de Schrift hoog in het vaandel dragen. De meer eenvoudige film The Passion of the Christ uit 2004 was verreweg de best verdienende christelijke film aller tijden, en de laatste die een deuk heeft geslagen in de seculiere popcultuur. Toch was hij hypergeconcentreerd op de laatste uren van Jezus’ leven, en de fixatie op de bloederige details van zijn kruisiging was niemands idee van plezier.
Jonathan Roumie van The Chosen speelt Jezus als iemand met wie je graag omgaat, met een goddelijke ernst en een gemakkelijke warmte. Hij maakt grapjes; hij danst op feestjes. “Wat The Chosen goed heeft gedaan, is ons een robuust portret geven van een zeer relateerbare Jezus die verder gaat dan sommige van de heiliger-dan-gij, onaanraakbaar, ongenaakbaar portretten van Jezus in het verleden,” zegt Terence Berry, de COO van de Wedgwood Circle, een investeringsgroep die religieuze media financiert. (Een Wedgwood-lid steunde Silence-Martin Scorsese’s karige en serieuze film uit 2016 met Andrew Garfield, Adam Driver en Liam Neeson in de hoofdrollen als 17e-eeuwse jezuïetenmissionarissen).
Alan Jacobs: “Evangelisch” heeft zijn betekenis verloren
In plaats van alleen maar de grootste hits van Jezus voor te dragen, blijven Jenkins en zijn schrijvers stilstaan bij de personages in hun dagelijkse leven – echtelijke en professionele conflicten, financiële problemen, kampvuurbijeenkomsten. Wanneer het publiek climaxmomenten uit de evangeliën ziet, zoals Jezus’ wonderbaarlijke genezing van een melaatse, worden de gebeurtenissen geregistreerd als verstoringen van de status quo.
Hoewel The Chosen trouw blijft aan het brede traject van de christelijke Bijbel, creëert het ook enkele speculatieve achtergronden. De Bijbel vermeldt dat Jezus een demon uitdreef uit Maria Magdalena als een bijna terloops detail; The Chosen plaatst dit in een verhaal dat haar latere toewijding aan Christus verklaart. Joden die belasting inden voor Rome werden beschouwd als verraders, dus de schrijvers van The Chosen schilderen Matthew de tollenaar af als een autist, met de redenering dat een sociale verschoppeling zich zou kunnen richten op een winstgevende maar ondankbare baan. Het verhaal van Jezus die water in wijn verandert op een bruiloft is misschien wel bekend, maar in de show voorkomt het wonder ook dat de ouders van de bruid uit de arbeidersklasse de rijke vader van de bruidegom in verlegenheid brengen.
Het doel, vertelde Jenkins me, was om met plausibele scenario’s te komen die toch stroken met het heilige boek. “We proberen de Bijbel niet tegen te spreken,” zei hij. “We proberen gewoon een show rond de Bijbel te bouwen en verhalen te vertellen die we boeiend vinden.” Als kijker die is opgegroeid in de kerk en die het bestuderen van de bijbel tot een centraal onderdeel van mijn volwassen leven heeft gemaakt, heb ik deze aanpak steeds beloond. Kijken naar The Chosen is geen vervanging voor het lezen van de Bijbel – een disclaimer aan het begin van seizoen 1 zegt zelfs “kijkers worden aangemoedigd om het Evangelie te lezen”. Maar door een andere laag van menselijk perspectief tussen de kijkers en het bronmateriaal te leggen, vervult The Chosen enkele van de functies van een goede bijbelleraar, door culturele context te bieden voor gebeurtenissen uit de oudheid en de kijkers te vragen zich in te leven in de personages.
Sommige kijkers zijn minder enthousiast. “Elke dag krijg ik te horen dat ik godslasterlijk ben of dat ik een ketter ben of dat ik de Bijbel schend,” zei Jenkins. Maar het succes van de show suggereert dat er een markt is voor op geloof gebaseerde inhoud die creatieve vrijheden neemt en toch de bijbel respecteert. De basisbeweringen van het christendom draaien natuurlijk om Jezus: Was hij slechts een bijzondere wijze man of de zoon van God? Wat heeft hij bereikt door te sterven aan het kruis? Stond hij werkelijk op uit de dood? Christenen die een letterlijke kijk hebben op de gebeurtenissen in de Bijbel zullen zeker waarderen dat The Chosen aansluit bij hun opvattingen over deze vragen. The Chosen biedt geen natuurlijke verklaringen voor de wonderen van Christus, presenteert hem niet als een verkeerd begrepen martelaar, of impliceert dat hij homo of getrouwd was. Hoewel de show nog seizoenen verwijderd is van de kruisiging, laat Jezus al doorschemeren dat hij op aarde is voor een groter doel – een toespeling op zijn toekomstige dood als offer voor de menselijke zonde. Zolang Jenkins op belangrijke punten als deze orthodox blijft, lijkt de fanbase van de show hem ruimte te geven om rond de randen van zijn Bijbel te kleuren.
The Chosen, waarvan het eerste seizoen in 2019 werd uitgezonden, zamelt nu geld in voor het derde seizoen van de geplande zeven. De populariteit bij een reeds bestaand christelijk publiek is verzekerd. Maar bij veel niet-religieuzen lijkt het niet aan te slaan. Binnen de religieuze entertainmentindustrie bestaat al lang een spanningsveld tussen bereik en geslotenheid. Gewoonlijk dringen bijbelse verhalen niet door tot de seculiere mainstream zonder een ster als Charlton Heston of Mel Gibson, en de moderne Amerikaanse cultuur is nooit minder christelijk geweest dan nu. Toch verkopen christelijke muziekartiesten van alle genres al tientallen jaren arena’s uit, waaronder Amy Grant, Lecrae en NEEDTOBREATHE. Theaters zien een gestage stroom christelijke films, zowel confronterend (God’s Not Dead) als inspirerend (Heaven Is for Real). Left Behind, de boekenserie over de vervoering die mede door Jerry Jenkins’ vader is bedacht, heeft meer dan 80 miljoen exemplaren verkocht. Het religieuze media-ecosysteem omvat tekenfilms, videospelletjes en talkshows. Historisch gezien is het ook grotendeels op zichzelf staand. “Er ontstond een hele subcultuur die zijn eigen versies van dingen en zijn eigen zenders produceerde, en echt tegen zichzelf praatte,” zegt Michael Wear, die geloofsvoorlichting gaf voor de herverkiezingscampagne van president Barack Obama en als adviseur werkte voor tv-projecten zoals The Bible. “En nu denk ik dat deze volgende generatie christelijke communicatoren [probeert] dat te doorbreken.”
Podcast: De politieke winst en het verloren geloof van de evangelische identiteit
Jenkins lijkt zich niet zo druk te maken over de vraag of niet-christenen zijn series zien. Behalve dat seizoen 1 van The Chosen dit voorjaar werd toegevoegd aan Peacock, streamt de show al op YouTube en Facebook, waardoor hij steeds toegankelijker wordt voor niet-religieuzen. Maar de vele religieuze kabelnetwerken die de show het afgelopen jaar zijn gaan uitzenden – BYUtv, Trinity Broadcasting Network, UPtv – weerspiegelen beter zijn promotie-inspanningen. Jenkins erkent dat de meeste feedback die hij krijgt afkomstig is van de christenen op wie de show sterk gericht is, en gespecialiseerde trailers zijn ontworpen om verschillende denominaties aan te spreken. Zijn focus blijft het maken van afleveringen voor zijn toegewijde begunstigers, die in sommige gevallen letterlijk geïnvesteerd zijn, dankzij de equity-crowdfunding bepaling van de JOBS Act, die financiële backers toestaat om een aandeel te hebben in de projecten die zij steunen. The Chosen zou een productiedeal met Netflix kunnen nastreven, waar leidinggevenden hongerig zijn naar doelgerichte programma’s en creatieve vrijheid bieden, aldus Wear. Of het zou het gevestigde pad kunnen volgen van webserie naar kabelprogramma van shows als Broad City en High Maintenance, zegt Craig Detweiler, de voorzitter van de Wedgwood Circle. Toch is de aarzeling van Jenkins om dit te doen tot nu toe gemakkelijk te begrijpen: De financiële en creatieve autonomie van een zelf gefinancierde hit, waarbij al je productiekosten vooraf worden betaald, is enorm.
Jenkins kan buiten het traditionele medialandschap leven door uitsluitend zijn bestaande fans te bedienen – net zoals de schrijvers en live-streamers op platforms als Substack en Patreon dat doen. Berry, van de Wedgwood Circle, wijst erop dat de Wingfeather Saga, een reeks jeugdfantasieromans van de christelijke muzikant Andrew Peterson, nu wordt bewerkt tot een tv-tekenfilmserie na een crowdfunding van 5 miljoen dollar via het productiebedrijf van The Chosen, Angel Studios. Hoezeer hij ook benieuwd is of The Chosen kan overstappen naar seculiere kijkers, hij is even benieuwd, zo niet nog nieuwsgieriger, of het crowdfundingsucces kan worden herhaald door andere op geloof gebaseerde programma’s.
Wat er is gebeurd met The Chosen is volgens Mark Sayers, de hoofdleider van Red Church in Melbourne en medepresentator van de christelijke podcast This Cultural Moment, een verschuiving naar een meer “netwerkcultuur”. Tegenwoordig hoeft een show geen Breaking Bad-niveau van alomtegenwoordigheid te bereiken om een impact te hebben; het moet gewoon specifieke gemeenschappen bereiken via persoonlijke connecties. The Chosen zal zijn bereik niet vergroten door een seculier publiek te bereiken, maar door christenen te vinden in elke stad met betrouwbaar internet. “Mensen in Australië kijken,” zegt Sayers. “Er zijn enorme christelijke markten die Engels spreken in plaatsen als Nigeria en daarbuiten.”
Dit klinkt misschien contra-intuïtief: Evangelisatie is in theorie gebaseerd op het verspreiden van het “goede nieuws” over Jezus aan zoveel mogelijk niet-gelovigen. Sayers denkt dat The Chosen effectief kan zijn om spirituele gesprekken te beginnen met sceptische vrienden, en ik weet zeker dat sommige christenen de show op die manier hebben gebruikt. Toch lijkt de serie vooral fans te vinden onder de bekeerden. Een seculier publiek heeft misschien nog nooit van The Chosen gehoord, simpelweg omdat dat nooit de doelgroep van de serie is geweest. Als The Chosen de volgende fase van christelijke televisie vertegenwoordigt, zou die toekomst kunnen bestaan uit een scherpe productie en een genuanceerd verhaal. Maar het lijkt ook vertrouwd voorbestemd om te blijven hangen in een van de oudste echokamers van de populaire media.
Koinonia Bijbelstudie Live! 