Door Sara Ronis
Toen de Israëlieten Egypte verlieten, vertelt de Torah ons, verrichtte God een wonder: het water van de Rietzee spleet uiteen, en “de Israëlieten gingen op het droge de zee in, terwijl het water een muur voor hen vormde aan hun rechter- en aan hun linkerzijde.” (Exodus 14:29) Deze scène vormt het epische hoogtepunt van de kaskrakerfilm De Tien Geboden uit 1956. Terwijl Charlton Heston, die Mozes speelt, majestueus zijn armen spreidt, blaast een stormwind de zee uiteen in twee torenhoge muren van water waar de voorheen tot slavernij gebrachte Israëlieten doorheen lopen naar de vrijheid. De speciale effecten die werden gebruikt om die scène te creëren, verlegden de grenzen van wat technologie in die tijd kon doen, en het blijft een krachtig filmmoment.
Maar, wonderbaarlijke wonderen en filmeffecten daargelaten, kan water echt een muur zijn? Dat is de vraag die de Daf vandaag probeert te beantwoorden.
We hebben al geleerd dat steden die ommuurd waren in de dagen van Jozua (die, natuurlijk, door die muren van water stak met Mozes en de Israëlieten) Purim een dag later vieren dan alle andere plaatsen, op de 15e van Adar in plaats van de 14e. Maar wat telt precies als een muur? Kan een watergrens – een grens die niet op wonderbaarlijke wijze overeind staat maar plat ligt – als een stadsmuur worden beschouwd?
Volgens de daf van vandaag zou de Judeese koning Hizkia megillah lezen in de aan het meer gelegen stad Tiberias, zowel op de 14e als op de 15e van Adar, omdat hij niet zeker wist of het ommuurd was in de dagen van Jozua. In eerste instantie biedt de Gemara deze oplossing voor Hizkia’s onzekerheid:
Staat er niet geschreven: “En de versterkte steden waren Ziddim-zer, en Hammath, Rakkath en Chinnereth” (Jozua 19:35), en wij houden vol dat Rakkath Tiberias is?
Als je de rabbijnse traditie volgt en Tiberias vereenzelvigt met het bijbelse Rakkath, dat in deze tekst als versterkt wordt beschreven, dan was het zeker ommuurd in de dagen van Jozua!
Maar dan leren we dat dit eigenlijk niet de bron van Hizkia’s onzekerheid was. Integendeel:
Dit is de reden dat hij onzeker was: door het feit dat er aan één kant een muur van de zee was.
Tiberias ligt aan de oever van het Meer van Galilea, en daarom zou het slechts aan drie kanten stenen muren hebben gehad. Wat Hizkia zich afvroeg was of de zee meetelde als de vierde muur.
Om deze vraag te beantwoorden, citeert de Gemara een eerdere traditie, een beraita, over de verschillende regels die gelden voor het verkopen van iemands huis in ommuurde en niet ommuurde steden. De uitkomst van deze beraita is dat, voor het doel van onroerend goed, Tiberias niet werd beschouwd als een halachisch ommuurde stad, omdat het niet volledig omgeven was door een muur. Duidelijk genoeg. Waarom was Hizkia dan in de war?
De Gemara legt uit:
Met betrekking tot de verkoop van huizen van ommuurde steden, was Hizkia niet onzeker. Waar hij wel onzeker over was, was met betrekking tot het lezen van de megillah: Wat zijn de niet ommuurde steden en wat zijn de ommuurde steden met betrekking tot de lezing van de megillah? Is het dat deze blootgesteld zijn, terwijl die niet blootgesteld zijn? Als dat zo is, is Tiberias ook blootgesteld. Of is het misschien zo dat deze beschermd zijn, terwijl die niet beschermd zijn, en is het ook beschermd.
Hizkia vraagt zich af wat we eigenlijk bedoelen als we het woord “muur” gebruiken. Is een muur iets dat privacy biedt of bescherming? Immers, muren kunnen bepaalde dingen binnenhouden of ze kunnen bepaalde dingen buitenhouden. Als het doel van een muur is om privacy te bieden, dan kunnen we Tiberias zeker niet beschouwen als volledig ommuurd – iedereen die het Meer van Galilea bevaart, kan immers de stad in kijken! Als een muur echter bedoeld is om bescherming te bieden tegen schade, dan moet Tiberias, met de bescherming die geboden wordt door drie muren en de zee, als ommuurd worden beschouwd. Wanneer is de zee een muur, en wanneer is het gewoon water? Hizkia wist het gewoon niet zeker.
Koinonia Bijbelstudie Live! 